Fiba Grup ile Özyeğin Üniversitesi iş birliğiyle yürütülen “Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükünün Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerindeki Etkisi Araştırması”nın sonuçlarına göre, kadınlar hanelerdeki bakım emeğinin yüzde 57’sini, zihinsel iş yükünün ise yüzde 60’ını üstleniyor. Fiba Grubu’nun “Yük Olmasın” projesi kapsamında yürütülen araştırma, toplumsal cinsiyet eşitliğinin sağlanmasının ekonomik kalkınma açısından kritik önemini gözler önüne seriyor.
Fiba Grubu’nun “Yük Olmasın” projesi kapsamında Özyeğin Üniversitesi iş birliğiyle yürüttüğü Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükünün Beyaz Yakalı Çalışanlar Üzerindeki Etkisi Araştırması’nın sonuçları, sivil toplum temsilcilerinin ve akademisyenlerin katıldığı bir toplantıda kamuoyu ile paylaşıldı. Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özyeğin, Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ayşecan Özyeğin Oktay ve Özyeğin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Barış Tan’ın ev sahipliğinde gerçekleşen etkinlikte, araştırmanın öne çıkan sonuçları açıklandı. Rapor sunumunun ardından İstanbul Teknik Üniversitesi İşletme Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İpek İlkkaracan, TÜSİAD Genel Sekreter Yardımcısı Ceren Aydın Ergün ve AÇEV Kurumsal İşbirlikleri ve Savunu Direktörü Hasan Deniz’in katılımıyla gerçekleşen panelde de çözüm önerileri tartışıldı.
Bakım Emeğinin Büyük Kısmını “Kadınlar” Üstleniyor
Toplumsal cinsiyet rollerinin günlük hayatta bakım emeği ve zihinsel iş yükünü nasıl etkilediğini ve bunun beyaz yakalı çalışanların kariyerlerine etkisini ölçmek amacıyla hayata geçirilen araştırma, ev içi bakım emeği ve zihinsel iş yükünün bireylerin iş yaşamındaki fırsatlarını sınırladığını ve iş-yaşam dengesi açısından önemli sonuçlar doğurduğunu gösteriyor.
11 şehirde 2 bin 628 beyaz yakalı çalışanla yapılan yüz yüze görüşmeler çerçevesinde şekillenen araştırmaya göre, Türkiye’de beyaz yakalı kadın çalışanlar, hanelerdeki bakım emeğinin yüzde 57’sini, zihinsel iş yükünün ise yüzde 60’ını üstleniyor. Erkeklerde ise bu oran sırasıyla yüzde 33 ve yüzde 35 seviyesinde kalıyor. Ortalamalara bakıldığında ise, hem bakım emeği algılanan skorunda hem de zihinsel iş yükü skorlarında kadınlar hanelerindeki işin 3’te 2’sini üstleniyor.
Kadınların yüzde 41’i ev işlerinde partnerlerinden destek istemediğini belirtiyor. Destek istemekten vazgeçmenin en yaygın nedenleri arasında “Düzenin değişeceğini düşünmüyorum” ve “Tartışma/gerginlik çıkmasından çekiniyorum” gibi gerekçeler öne çıkıyor.
Araştırmada, kadınların en çok üstlendiği bakım emeği işlerinin çamaşır yıkama, yemek yapma ve ev temizliği olduğu görülüyor. Buna karşılık, erkekler daha çok çöp atma, fatura ödeme, araç bakımı ve basit tamiratlar gibi daha seyrek yapılan işleri üstleniyor.
Zihinsel iş yükü açısından da benzer bir tablo ortaya çıkıyor. Kadınlar çamaşır günü belirleme, market alışverişi planlama ve ev temizliği için gerekli malzemeleri takip etme gibi günlük olarak planlama gerektiren işlerde büyük sorumluluk alıyor. Erkekler ise fatura ödeme ve araç muayene takibi gibi daha uzun vadeli işlerde görev alıyor.
Çocuk Sahibi Olmak Kadınların Sorumluluğunu Artırıyor
Çocuk sahibi olan hanelerde bakım emeği ve zihinsel iş yükü önemli ölçüde artıyor. Ancak bu artış, kadınlar üzerinde daha büyük bir yük oluşturuyor. Evli ve çocuksuz kadınlar, hanelerindeki toplam bakım emeğinin %61’ini üstlenirken, çocuk sahibi olan kadınlar bu oranın %62,6’ya çıktığını gösteriyor. Çocuk sahibi olmak, hanedeki toplam bakım emeğini neredeyse iki katına çıkarırken, erkeklerin üstlendiği sorumluluk oranında önemli bir değişiklik olmuyor.
Evlilikle Beraber Bakım Emeği Yükü Artıyor
Araştırma, kadınların evlendikten sonra bakım emeği yükünün %22 arttığını, zihinsel iş yükünün ise %23 yükseldiğini ortaya koyuyor. Buna karşılık erkeklerde bu artış çok daha düşük seviyede gerçekleşiyor. Bu durum, evlilikle birlikte kadınların ev içi sorumluluklarının belirgin şekilde arttığını gösteriyor.
Kadınların kariyerlerinde “cam tavan etkisi” gösteriyor
Kadınlar üzerindeki aşırı bakım emeği ve zihinsel iş yükü, çalışan kadınlar için ciddi bir zaman yoksulluğuna yol açıyor. Zaman yoksulluğu, iş hayatındaki kadınları ya daha az verimli çalışmaya ya da işlerini bırakmaya zorluyor. Bu da ekonomik bağımsızlıklarını riske atıyor.
Araştırmanın bulgularına göre, evli ve çocuklu kadınların yaklaşık yüzde 15’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle en az bir kez terfi teklifini reddettiğini belirtiyor. Bir diğer deyişle bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adil bölüşülmemesi kadınlar için kariyer ilerlemelerinde bir cam tavan etkisi gösteriyor.
Yine kadınların yüzde 31’i, hayatlarının bir noktasında bakım emeği ve zihinsel iş yükü nedeniyle işinden ayrıldığını belirtirken, bu oran erkeklerde yüzde 18 ile kadınların neredeyse yarısı kadar… Öte yandan katılımcıların yüzde 85’i, bakım emeği ve zihinsel iş yükü odaklı işyeri politikalarının tercihlerine ve motivasyonlarına olumlu katkı sunduğunu ifade ediyor.
Kurumsal Destek Şart
Araştırma, iş yerlerinin bu sorunu görmezden gelemeyeceğini vurguluyor. Adil olmayan iş bölümü sadece haneleri değil, şirketleri de doğrudan etkiliyor. Bakım emeği ve zihinsel iş yükü dengesizliği nedeniyle kadın çalışanların işten ayrılması, motivasyonlarının azalması ve verimlilik düşüşü şirketler için büyük bir kayıp anlamına geliyor.
Bu nedenle şirketlerin, çalışanlarının bakım emeği ve zihinsel iş yükü sorumluluklarını tanıyan kurumsal politikalar geliştirmesi gerektiği vurgulanıyor. Bu politikaların yalnızca ebeveynlere değil, tüm çalışanlara yönelik olması gerektiği belirtiliyor. Kurumların, esnek çalışma saatleri, evden çalışma imkanları ve bakım desteği sağlayan uygulamalar ile çalışanların üzerindeki yükü hafifletebileceği ifade ediliyor.
“Daha kapsayıcı politikalar geliştirilmesi gerekiyor”
Toplantının açılış konuşmasını gerçekleştiren Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkanı Murat Özyeğin, toplumsal cinsiyet eşitliğinin toplumsal gelişim açısından önemine dikkat çekerek, “Sosyal ve ekonomik kalkınmanın temeli olarak gördüğümüz toplumsal cinsiyet eşitliği konusunda; kamu, sivil toplum kuruluşları ve özel sektör olarak bir arada ve sürekli eylemde olmalıyız. Kadınların iş gücüne katılımları ve iyi mevkilere gelmeleri, Türkiye’nin geleceğine yön verecek en önemli güçlerden birini teşkil ediyor.” şeklinde konuştu. Hem bireylerin hem de kurumların, çoğunlukla kadınların üstlendiği sorumlulukların eşit paylaşımı için atabilecekleri adımlar olduğunu düşündüğünü belirten Murat Özyeğin, "Bugün açıklanan bulgular, iş dünyasının da bakım emeği ve zihinsel iş yükü konusunda daha kapsayıcı politikalar geliştirmesi gerektiğini teyit ediyor” dedi.
“Sorumlulukları üstlenmek çoğunlukla kadınlara kalıyor”
Fiba Grubu Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Ayşecan Özyeğin Oktay ise mevcut adaletsizliğin çözümünün farkındalıkla mümkün olabileceğine dikkat çekti. Özyeğin Oktay şu açıklamaları paylaştı: “Bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adaletsiz dağılımı, kadınların toplumsal ve ekonomik yaşama katılımı açısından sadece Türkiye’de değil dünya genelinde kritik bir sorun. Toplumsal cinsiyet rolleri maalesef hala hayatın içinde hem bakım emeğinin hem de zihinsel iş yükünün nasıl dağıldığını belirliyor, ortak yaşam ve ortak sorumluluğun önündeki en büyük engeli oluşturuyor. Bu sorumlulukları üstlenmek de çoğunlukla kadınlara kalıyor. Eşitlik, ancak bunu hep birlikte dert edindiğimizde, güç birliği yaparak çalıştığımızda varabileceğimiz bir hedef. Fiba Grubu olarak biz de bu konuda farkındalık ve etki yaratacak yeni uygulamalar hayata geçirmeyi amaçlıyoruz.”
“Araştırma bulguları, somut değişikliklere zemin hazırlıyor”
Araştırma sonuçlarında bazı bulguların önemine vurgu yapan Özyeğin Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Barış Tan, araştırma bulgularının, iş dünyasında ve toplumsal hayatta somut değişikliklere zemin hazırlayacağına inandıklarını belirtti. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin, bugün pek çok platformda istenilen ve ihtiyaç duyulan düzeyde olmadığını ifade eden Tan, “İş dünyasında ciddi bir farkındalık düzeyine erişilse de konunun taraflarının atmaları gereken daha pek çok adım bulunuyor. Umudumuz, elbette toplumsal cinsiyet eşitliğine hayatın her alanında ivedilikle erişebilmekte… Bunun için sorumluluğu ve etki gücü bulunan herkesi ve tüm kurumları gerçek bir dönüşümün parçası olmaya davet ediyorum.” şeklinde konuştu.
Fiba Grubu, ikinci yılına giren “Yük Olmasın” projesiyle hayatın her alanında eşitlik hedefi doğrultusunda bakım emeği ve zihinsel iş yükünün adaletsiz dağılımına dikkat çekmeye devam ediyor. Grup, proje kapsamında yapılan söz konusu araştırmanın verileri doğrultusunda farkındalığı tüm özel sektöre yaymayı hedefliyor.
Fiba Grubu "Yük Olmasın" projesi kapsamında yayınladığı Farkındalık rehberine, bakım emeği ve zihinsel iş yükü anketine ve bu yıl 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde yayınlanan yeni kampanya filmine www.yukolmasin.com.tr adresinden ulaşılabiliyor.
Bakım Emeği ve Zihinsel İş Yükü Araştırması'na ise buradaki bağlantıdan erişilebiliyor.
Yorum Yazınİçerik hakkında ki düşüncelerinizi paylaşabilirsiniz.