“10 parmağında 10 marifet” bir girişimci Aynur Çeşmeliler... Her zaman savaşan, mücadele eden, denemekten, yanılmaktan korkmayan, yeniliklere sırt çevirmeyen, geleceğe umutla bakan bir kadın o.
Hayatın tadını çalışarak çıkaranlardan… Hem duygusal hem güçlü… Hikayesi ile çevresindeki kadınlara ilham olmakla kalmamış, kurduğu kooperatifle pek çok kadını harekete geçirmiş; daha önce hiç iş hayatında bulunmamış kadınları hayallerine ortak etmiş bir girişimci.
Hayatının odak noktasında girişimcilik olan ve her daim yeni işlerden ve fırsatlardan heyecan duyan Aynur Çeşmeliler, Tekirdağ’da köyde doğdu. İlkokul dördüncü sınıfa kadar köy okulunda okuduktan sonra ortaokul ve liseyi okumak için babasının isteğiyle Tekirdağ’a yerine şehir merkezine gönderildi. Ama o hiç gitmek istemedi
Köyünü, doğal yaşamı, tarlalarda özgürce koşmayı, dalından sebze, meyve koparmayı, ailesine yardım etmeyi seviyordu. Hafta sonları ve yaz tatillerinde köye gelir, tarlada çiftçi olan babasına yardım ederdi. Sabah ezanında kalkıp önce nohut, mercimek toplarlar, sonra denize girerlerdi.
Tarlada çalışmak büyük zevkti onun için. İçindeki çalışma azmini gören babası her zaman destekleyicisi oldu ve o da babasının bu güvenine layık olmak için daha çok çalıştı. Annesi ise her daim aldığı kararlara saygılı ve önüne engel koymayan tavrıyla kızının gelişiminde çok önemli rol oynadı.
Geçirdiği mutlu çocukluk ve ailesinden aldığı güven duygusu, güçlü karakterinin oluşmasını ve bugünkü Aynur olmasını sağladı. Çok başarılı olmak istiyordu, liseden sonra hemen iş hayatına atıldı. Çalışma hayatına muhasebecilikle başladı.
18 yaşında Muratlı’da ilk sinema salonunu açarak sinema işletmeye başladı. Tekirdağ’da sahilde balık ekmek sattı. İki farklı butik açtı ve işletti. Henüz yaşı çok gençti. Bir gün bir turizm şirketinin eğitim ve bayilik ilanını görünce bu alana adım attı.
Aklının bir kenarında yaptığı işin sosyal yönlerinin de olması gerektiği düşüncesi vardı. Bu yüzden belediyenin Kiraz Festivali organizasyonlarına gönüllü olarak katılmaya başladı ve gün geldi, belediyenin tüm organizasyon işlerini üstlendi.
Yaptığı organizasyonun gelirleriyle engelli çocuklara akülü tekerlekli sandalye aldı. Bu arada düğün salonu işletmeciliği yapmaya başladı. Yurtdışından gelen sarma ipliklere talebin yüksek olduğu dikkatini çekti ve Malkara’da yüncü dükkânı, ardından da Çorlu’da arsa ofisi açtı. Aynur Çeşmeliler çalışmaya, çalıştıkça kazanmaya, kazandıkça yeni alanlara yatırım yapmaya devam etti ve bir de kuyumcu dükkanı açtı.
29 yıl aktif bir şekilde çalışan Çeşmeliler’in, sektör genişledikçe dernek ve sosyal projeler girdi hayatına. 2017’de Malkara Ticaret Odası Meclis Başkan Yardımcılığı’na, 2018’de TOBB Tekirdağ İl Kadın Girişimciler Kurulu İcra Komitesi Başkanlığı’na seçildi ve ardından kadınların ortak çalışmasıyla hayata geçen S.S.Trakyam Kadın Girişimi Üretim ve İşletme Kooperatifi’ni kurdu. Yoğun çalışma temposundan dolayı liseden sonra eğitim hayatını yarım bırakan Aynur Çeşmeliler, 51 yaşında Namık Kemal Üniversitesi İşletme bölümünü kazanarak, yıllar sonra eğitim hayatına geri döndü.
Aynur Çeşmeliler, yıllardır ticaretle uğraşan ve Malkara’da ikamet eden biri olarak bölgenin sorunlarını ve ihtiyaçlarını biliyordu. Pandemi dönemi yerel üreticilerin ne kadar önemli olduğunu bir kere daha hatırlatmıştı. Kooperatif ile bölgedeki girişimci kadınların sayısını artırmak ve kadınlar için fayda sağlayacak bir değer ortaya koymak istiyorlardı.
Girişimci olmak için olmazsa olmazın sermaye ve kendine inanmak olduğunu bildikleri için önce kooperatif olarak bunu sağlamayı hedeflediler. Bu dönemde çeşitli kurum temsilcileri ve daha önce kurulan kooperatiflerle görüştüler. Başarılı ve başarısız olan kooperatiflerin süreçlerini 2 yıl boyunca kadın girişimciler kurulu ekibiyle beraber araştırıp değerlendirdiler.
77 mahalle muhtarını toplayıp kadınlara ulaştılar
Bölgede söz sahibi olan kadınlara ulaşabilmek için 77 mahallenin muhtarını topladılar, bu kadınlara eşleri aracılığıyla ulaşarak, kadınlara örnek kurulmuş kooperatiflerle özendirme toplantıları yaptılar ve kooperatife katılmak isteyenlerle yola çıktılar.
320 tedarikçi ve 68 kadın üye ile kooperatif kuruldu. Kuruluş sonrası; önce hangi mahallede ne ekilip neler üretildiğini incelediler ve toprağın verimine göre en çok verim alınabilecek ürünleri mahallelere bölüştürdüler. Geleneksel üretim yöntemlerinin haricinde üretim yapabilmek için ilgili Milli Eğitim ve Tarım İlçe Müdürlüğü aracılığıyla 150 kişiye eğitimler verdiler.
Ürün yetiştiriciliği, paketleme, pişirme teknikleri ve bunun gibi hijyen belgelerini her kadının kendi adına aldılar. Evinde imkan bulamayan ya da imece usulü çalışmak isteyen kadınlar için ortak kullanım atölyeleri kuruldu. Ürettikleri ürünleri belirli testlerden geçirerek kooperatif adına satın aldılar. Alınan ürünleri de aracı olarak çok iyi firmalara satışlarını yaparak, kadınların topraklarının ve el emeği ürünlerinin doğru müşterilere ulaşmalarını sağladılar.
Antalya’da bir otele haftada 1,5 ton kuskus sattılar
Ayrıca, Tarımsal Kalkınma Zirvesi toplantısında Büyükşehir Belediyesi’nin projelerine ortak oldular ve böylece üretim atölyelerine kaynama kazanı, hamur yoğurma makinası, hamur açma makinası ve salça makinaları temin edip kadınların ücretsiz olarak kullanımına sundular.
Ürünleri hem internetten hem de doğrudan satış kanallarını kullanarak büyük otellerin mutfaklarına kadar ulaştırdılar. Antalya’da büyük bir otele, sezonda, haftada 1,5 ton kuskus satmayı başardılar.
Lavanta tarlaları kuruldu
Kadınların gelişim ve dönüşüm süreci bunlarla sınırlı kalmadı. Taşlık, çorak, verimsiz ve tarımda kullanılmayan alanlarda aromatik bitki yetiştiriciliği eğitimleri aldılar ve bölgenin belirli yerlerinde küçük arazilerle ekimler yaptılar.
165 dönüm lavanta, 50 dönüm altın otu, 20 dönüm papatya, 10’ar dönüm çörek otu, kekik, biberiye gibi bitkiler ekildi. Zirai ilaç kullanılmadan, alım garantili ekim yapıldı. Kadın girişimciler adına bölgede distilasyon merkezi kurdu. Aromatik yağ sıkım işleri bu kadın girişimcilerin tesisinde yaptırılıyor.
Eski okullar kadınlara eğitim merkezi oldu
Aynur Çeşmeliler ve ekibi, eğitimsiz olmaz ilkesiyle yıpranmış, kullanılmayan 7 adet eski okul için Milli Eğitim’den izin alarak, boya badana, tadilat ve temizlik işlerini yaparak tekrar kullanılır hale getirdi. Okulların içlerini ortak kullanım ve eğitim atölyelerine dönüştürürken bahçelerine de ıhlamur, elma gibi ağaçlarla fidanlık yaptılar.
Bu okulları mahalle kadınlarının hizmetine açıp TOBB Kadın Girişimciler Kurulu Başkanı Nurten Öztürk’ün katkılarıyla 10 adet tablet ve 18 adet bilgisayar aldılar. Kadınlara ürünlerini satabilmeleri için internet kullanmayı öğrettiler. İleride kendilerinin de girişimci olabilmeleri için fotoğraf çekme, sayfa kullanımı, ürün satışı gibi eğitimleri de Ticaret Odası iş birliğiyle gerçekleştirdiler.
Kemik suyu üretim tesisi kuruldu
Bölgede yapılan çalışmalar, kurulan girişimlerden dikkat çeken bir diğeri de şu oldu: Türkiye’nin en büyük ikinci et kombine tesisi Malkara da bulunuyor ve buradan çıkan kemikler çöpe gidiyordu. Kooperatif bu kemikleri değerlendirmenin de yolunu buldu.
Günde tek vardiya ile 800 litre kapasiteye ulaşabilecek, en az 12 kadının olacağı üretim tesisi yatırımı yapıldı. Kemik suyu ve kolajen üretimi, işin ilk aşaması oldu. İkinci aşama ise kaynatılan kemiklerin öğütülerek hayvan maması olarak kullanılması oldu. Bölgede bir diğer sıfır atık projesi de ilk hasattan sonra kalan ve yere düşen bitkilerin değerlendirilmesi oldu. Bu ürünler salça, şakşuka, menemen gibi ürünlerde değerlendirildi.
“En zoru kadınları inandırmak oldu”
Bölgede bugüne kadar ekonomik hayatın içinde yer almamış kadınların çalışma hayatına kazandırılması ve alınan sonuçların mükemmel olduğunu söyleyen Aynur Çeşmeliler, işe başlarken en zorlandıkları konunun kadınları inandırmak olduğunu söylüyor.
Çeşmeliler, “Kadınların daha önce bildikleri kooperatiflerden dolayı, bize karşı, başta çok büyük ön yargıları vardı. Eşleri veya abileri kooperatife sıcak bakmadıkları için kooperatiflere girmek istemediler. Bu zorluğu aşmak için başarılı kooperatiflerin yetkililerini davet ettik.
Kendilerini konuşmacı yaparak, aklımızdaki tüm soruları sorup, gerekli önlemleri almayı planlayarak aştık. Bu döngüde her kadın kendi ürettiği üründen sorumludur. En ufak hatalarında, 3 yıl yasaklı duruma düşebileceklerinin farkında oldukları için çok titiz çalışmaktadırlar” diyor.
Çeyiz sandıklarından ata tohumları çıkarıldı
Üretimi yapılabilecek ya da yapılan ürünlerin, kadınlar aracılığıyla katma değerli ürünlere dönüştürülmesinin ana hedefleri olduğunun altını çizen Çeşmeliler, köylerdeki kadınların pek çoğunun ata tohumlarını çeyiz olarak sakladıklarını, kendilerinin de çeyizlerdeki bu ürünlerin görücüye çıkmasına sebep olduklarını belirtiyor.
Kooperatifte şu an 2 imalat atölyesi, 1 kafe ve 5 satış dükkânı ile aktif çalıştıklarını belirten Çeşmeliler, kadınların ürettiği reçel çeşitleri, bal, pekmez, kesme, kuskus, mangır, salça, kahvaltılık sos, sirke, keçi peyniri, ceviz, tarhana, tahıl ürünleri (ata tohumu mercimek, nohut, fasulye, barbunya, börülce) gibi ürünlerin satış kanalları aracılığı ile tüketiciyle buluştuğunu ifade ediyor.
Ana stratejilerinin sürdürülebilirlik olduğunu vurgulayan Çeşmeliler, “Öncelikle amacımız kadınların ekonomik güçlerini artıracak faaliyetleri kooperatif çatısı altında desteklemek ve girişimci potansiyeli olanları kendi işlerini kurmaya teşvik ederek, beraber büyümektir. Biz girişimcinin, kadınların ve doğal olarak kadınların yetiştirdiği çocukların kooperatifiyiz.
Biz hızlı büyüyen, farklı ürün konseptleri oluşturabilen ve farklı farklı girişimciler doğurabilecek bir kooperatifiz. En önemlisi sürdürülebilir yapıya sahibiz. Bölgemizde kız öğrencilerimize burs vermekteyiz. Bölgemizin mercimek, mantı, kavun, mürdük gibi tarımda öne çıkan ürünlerinin coğrafi işaretli ürün kapsamına alınması konusunda da çalışmaktayız” şeklinde konuşuyor.
